T24 Kültür Sanat
Romanları ve öyküleriyle Türkiye’de edebiyatın önde gelen isimlerinden olan, çok sayıda ulusal ve milletlerarası ödül eşliğinde 23 lisana çevrilen kitap çalışmalarının yanı sıra 12 yıldır T24‘te şimdiki problemler üzerine yazılar yazan Oya Baydar‘ın yeni romanı “Hatırlamanın ve Unutuşun Kitabı” Can Yayınları’ndan çıktı.
2021’de pandemi günlüğü olarak “kapanma/kapatılma” hallerine kendi jenerasyonunun yaşadıkları üzerinden baktığı “80 Yaş Günlükleri”ni yayımlayan Baydar, son romanı “Yazarlar Konutu Cİnayeti”ni 2022 yılında yayımladı.
“Elma kurdu elmayı nasıl içten içe kemirirse vakti da kemiren kurtlar var”
Can Yayınları’nın “Hatırlamanın ve Unutuşun Kitabı” için, kitaptan bir alıntı eşliğinde hazırladığı tanıtım şöyle:
Acıları dindiren, yaraları sağaltan, anıları unutuşun afyonuyla uyutan vakit… Elma kurdu elmayı nasıl içten içe kemirirse vakti da kemiren kurtlar var. Vaktin unutulmaya mahkûm ettiği anılara ulaşacak incecik yollar açıyorlar. O yolları tıkayamazsınız, açıldıklarını anlayamazsınız. Bir ses, bir ezgi, bir koku, bir fotoğraf, bir çiçek, bir dokunuş, bir esinti, bir renk, o incecik yollardan sızıp unutulmaya mahkûm ettiğiniz anıyı unutuşun karanlığından aydınlığa çıkarıverir. Şaşırırsınız, nasıl baş edeceğinizi bilemezsiniz, korkarsınız, ürkersiniz.
İktidarın doruklarında, istihbarat teşkilatının en üst kademelerinde bir adam. Hasta yatağının başında bekleyen, ona tutkuyla bağlı bir bayan. Ağır ağır kararan belleğin puslu labirentlerinde dolaşan, hatırlamakla unutuş ortasında, düşlerden, karabasanlardan süzülen sayıklamalarla anlatılan aktüel bir Türkiye trajedisi.
Devlet uğruna işlenmesi insanlığa karşı cürümleri affettirir mi? Aşk, sessiz kalmanın cürüm iştirakini legal kılar mı? İnsan iktidar hırsına yenildiğinde unutmaya sığınmak mümkün mü?
Dünyayla, beşerle, yaşadığı çağla problemi var: Oya Baydar 80 yaşında
| Oya Baydar ’80 Yaş Güç Vakitler Günlükleri’ni anlattı: Demokrasiye şartsız inanan bir beşerim, ‘yetmez ancak evet’ dedim ancak dersimi aldım
TIKLAYIN | Oya Baydar: Edebiyatın metalaşmaya başlamasından beri edebî metin ikinci planda kaldı
|
Oya Baydar kimdir? Oya Baydar, subay bir baba (Ahmet Cevat Baydar) ve Cumhuriyet’in birinci öğretmenlerinden Behice Hanım’ın kızı olarak 3 Temmuz 1940’ta İstanbul / Kadıköy’de doğdu. Politik gayret yıllarında içinde bulunduğu yapılara karşı da eleştirel bakışını esirgemeyen açık kelamlı tutumuyla özgül bir tesir yaratan; görüş, tenkit ve teklifleri her kesimde takip edilen muharrir, Notre Dame de Sion Fransız Kız Lisesi’ni bitirdi. Edebiyat hayatına temel prestijiyle 17 yaşında lise öğrencisiyken yazdığı ve Hürriyet gazetesinde tefrika edilen Umut Yolu adlı romanla atıldı. Françoise Sagan’ın Bonjour Tristesse romanından etkilenerek kaleme alınan bu roman, gazete tarafından ismi değiştirilerek Kalbimin Aradığı Erkek adıyla basıldı ve Baydar çok genç bir muharrir olarak gazetedeki ilanlarda “Türkiye’nin Sagan’ı” olarak tanıtıldı. Baydar, gazete sayfalarında kalan bu romanını daha sonra kitap halinde yayınlamadı. 1960’ta lise son sınıftayken -kendisine okuldan atılma ezası da yaşatan- Allah Çocukları Unuttu romanını yayımladı. Baydar’ın ikinci romanı Savaş Çağı Umut Çağı (1963), birinci basımından yaklaşık 40 yıl sonra, 2010’da Savaş Çağı Umut Çağı: Bir Yirmi Yaş Güncesi adıyla tekrar yayımlandı. Biri tefrika olarak Hürriyet gazetesi sayfalarında kalan, öbür ikisi ise kitap halinde basılan bu üç romanın akabinde Oya Baydar, gazetecilik ve politik gayret içinde geçen yaklaşık 30 yıl edebî eser kaleme almadı. Hürriyet gazetesinde tefrika edilen romanından aldığı telif fiyatıyla Paris’e gitti, orada sosyalist çevrelerle irtibata geçti. Paris’te kurduğu irtibatın tesiriyle sosyoloji okumaya kadar verdi. 1960’ta girdiği İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Kısmı’nı 1964 yılında bitirdi. Birebir yıl sosyoloji kısmına asistan olarak girdi ve “Türkiye’de Personel Sınıfının Doğuşu” bahisli doktora tezine başladı. Doktora tezinin Üniversite Profesörler Kurulu tarafından iki defa reddedilmesi üzerine, öğrenciler bu olayı protesto etmek için üniversiteyi işgal ettiler. Bu olay Türkiye’de birinci üniversite işgali hareketi oldu. 1966’da Türkiye Personel Partisi’ne (TİP) üye oldu. Bir mühlet, ABD’de Columbia Üniversitesi’nde, toplumsal bilimlerde istatistik yolları konusunda çalıştı. 1969-70 ortası Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Kısmı’nda asistanlık yaptı. Toplumsal hareketliliğin yükseldiği, Türkiye’nin sosyalist niyet ve örgütlenmeyle tanıştığı 1960’larda, edebiyatı tümüyle bırakıp toplumsal-siyasal yapı araştırmalarına yöneldi ve sosyalist hareket içinde aktif oldu. Sosyalist Parti İçin Teori ve Pratik (1970-71) mecmuasının kurucuları ortasında yer aldı. 12 Mart 1971 askeri darbesi sırasında Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) ile Türkiye İsçi Partisi (TİP) üyesi olduğu için tutuklandı ve üniversiteden çıkarıldı. Bu dönemde Yeni Ortam ve Politika gazetelerinde köşe müellifliği yaptı (1972-79). Eşi Aydın Engin ve Yusuf Ziya Bahadınlı ile birlikte İlke dergisini kurdu ve Türkiye Sosyalist Emekçi Partisi’nin (TSİP) kuruluşuna katıldı. Yazılarıyla ilgili olarak hakkında eski Türk Ceza Kanunu’nun 312, 142 ve 159. unsurlarından 30 dolayında dava açıldı. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sırasında bulunduğu Almanya’dan Türkiye’ye dönemedi ve 12 yıl boyunca Almanya / Frankfurt’ta siyasi göçmen olarak yaşadı. Bu yıllarda Avrupa’nın çeşitli ülkelerinde, Sovyetler Birliği’nde, Moskova’da bulundu. Baydar, sürgün yıllarının akabinde 1992’de Türkiye’ye döndü. Tarih Vakfı ile Kültür Bakanlığı’nın ortak yayınları olan “İstanbul Ansiklopedisi“nde redaktör, “Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi“nde yayın yönetmeni olarak çalıştı. Yeniden döndüğü edebiyatta gerisi arkasına yayımladığı hikaye ve romanları ile çok sayıda ödül kazandı. Elveda Alyoşa ile 1991 Sait Faik Kıssa Armağanı’nı, Kedi Mektupları adlı kitabıyla 1993 Yunus Nadi Roman Ödülü’nü, Sıcak Külleri Kaldı romanıyla 2001 Orhan Kemal Roman Armağanı’nı, Erguvan Kapısı‘yla 2004 Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü’nü, Çöplüğün Generali romanıyla TÜYAP Kitap Fuarı’nda 2009 yılı Dünya gazetesi yılın telif kitabı mükafatını aldı. İtalyan Carical Vakfı tarafından verilen “Akdeniz Kültürü Ödülü”ne 2011’de Hiçbir Yere Dönüş adlı romanıyla Oya Baydar layık görüldü. Sıcak Külleri Kaldı romanı ile de 2016 yılının Fransa / Türkiye Edebiyat Ödülü’nün de sahibi oldu. 2001’de Türkiye Barış Teşebbüsü’nün kurucusu ve sözcüsü olan muharrir, tıpkı zamanda PEN Yazarlar Birliği üyesi. Kitapları 23 lisanda yayımlanan Oya Baydar, kuruluş günlerinden itibaren T24’te köşe yazıyor, İstanbul’da ve Marmara Adası’nda yazmayı sürdürüyor. ESERLERİ Roman – Allah Çocukları Unuttu (1960) Deneme – Surönü Diyalogları (2016) Öykü – Elveda Alyoşa (1991) Anlatı – Bir Periyot İki Bayan: Birbirimizin Aynasında (Melek Ulagay ile, İstanbul 2011) Yetim Kalacak Küçük Şeyler (2014) |
|
“Sünnet, vücut bütünlüğüne bir tehdit mi geleneğin vazgeçilmezi mi?” Yönetmen Ece Dizdar anlatıyor
|
