ANTALYA – Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün her yıl sonbahar-kış mevsimlerinde ‘turuncu kod’ ile uyardığı ve 2040 yılına kadar kış yağışlarında artış beklediği Akdeniz’de fırtına ve şiddetli yağış, tarım yerlerinde tesirini göstermeye başladı.
Antalya ve etrafı için bu hafta fırtına, kuvvetli yağış, sel, su baskını, yıldırım, hortum ve dolu beklentisiyle turuncu kod alarmı veren Meteoroloji 4. Bölge Müdürlüğü, fırtınanın Kaş-Anamur bandında 25 Kasım Pazartesi günü akşam saatlerine kadar süreceğini duyurunca, seralarda ve tarım alanlarında afet nöbeti başladı.
Antalya’da bilhassa Kumluca, Finike, Demre, Kaş, Aksu, Serik, Manavgat, Alanya, Muratpaşa, Kemer ve Döşemealtı ilçelerinde bulunan seralar, meyve bahçeleri ve tarım yerleri, kasım-mart devrinde fırtına ve şiddetli yağış tesirine giriyor. En ağır hasarın domates, biber, zerzevat, narenciye ve tropikal meyve seralarında yaşandığı afetler sırasında birçok sera kullanılamaz hale gelirken mahsuller de çöpe gidiyor.
ÇİFTÇİNİN HASARI HER GEÇEN YIL DAHA FAZLA OLUYOR
TARSİM kayıtlarına nazaran, iklim değişimleriyle birlikte çiftçi don, dolu, fırtına, hortum, çok yağışlardan her yıl giderek daha fazla etkileniyor. Saatteki suratı 120-130 kilometrelere ulaşan fırtına ve sağanak devirlerinde çiftçi, eserler ziyan görmeden suyun çekilmesini sağlamak için seralar ve meyve bahçelerinde nöbet tutuyor.
Üretim alanlarında sigortalılık oranının son derece düşük olduğunu vurgulayan tarım bölümü temsilcileri, her yıl şiddetli yağışların yaşandığı devirde afetlerle uğraş eden çiftçinin kendisini Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) işletip, yerine TARSİM sigortası yaptırabilmesinin önündeki yasal manilerin kaldırılmasını istiyor.
‘ŞU ANA KADAR TARIM TOPRAKLARINDA ÖNEMLİ HASAR YOK’
Fırtına, kuvvetli yağış ve sel ihtarının başladığı perşembe gününden itibaren şimdiye kadar seralar ve tarım topraklarda önemli bir hasar oluşmadığını belirten Ziraat Mühendisleri Odası (ZMO) Antalya Şubesi Başkanı Ali Top, bundan sonra şiddetini artırması beklenen rüzgar ve sağanağın tarım alanları ziyan görmeden sona ermesini umduklarını söyledi.
Ali Top ZMO Başkanı Ali Top, “Çiftçimizin birden fazla ailesine ilişkin, tapusu kendi üzerinde olmayan yerleri grup biçtiği için ÇKS kaydı yaptıramıyor. ÇKS kaydı yaptıramayınca da ektiği yere, serasına TARSİM sigortası yaptıramıyor. Bu mevzuda mani var. ÇKS kaydının tapu olmadan kiralama kontratı yahut aile tapusu beyanıyla önünün açılması lazım. Bu sayede tarım alanlarının sigortalanması büyük ölçüde mümkün olur. İklim değişikliği nedeniyle mevsimlerin olağan seyri değişti. Yağışlar ve seller yaşanıyor. Tarım alanlarımız büyük oranda sigortalı olursa fırtına ve şiddetli yağış devirlerini atlatmak daha kolay olur” dedi.
‘ÇİFTÇİ ATADAN KALMA TOPRAKLARI EKİYOR’
Nazif Alp
Her yıl kentin doğu ve batı ilçelerinde seraların, narenciye ve tropik meyve bahçelerinin fırtınadan ziyan gördüğünü, her seferinde birçok seranın hasar aldığını belirten Antalya Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp de şunları söyledi:
“Özellikle batı Antalya’da iklim yapısı kaynaklı bu sorun her sene yaşanıyor. Bu nedenle bölge üreticilerini, ziyana uğramamaları için TARSİM sigortası yapmaya yönlendiriyoruz. Kimi çiftçiler maddi imkanları olmadığı için, kimileri da prosedürleri yerine getirirken ortaya çıkan yasal problemler nedeniyle tarım yerlerine sigorta yaptıramıyor. Bu nedenle her fırtınada yeni bir trajedi yaşanıyor. Yasal açıdan en büyük sorun şu: Birçok çiftçi atadan kalma toprakları ekiyor. Antalya’nın birçok ilçesinde sera ve bahçelerin bulunduğu toprakların tapuları bütün değil, çok mülkiyetli. Yerlerin tapusu çiftçilere ilişkin olmadığı için ÇKS ve TARSİM sigortası süreçlerini yaptıramıyorlar. Bu durum, üreticinin ektiği alanı sigortalatmasının önündeki en büyük mani. Yeni bir düzenlemeye gereksinim var.”
‘AFET OLUNCA HEPİMİZ PERİŞAN OLUYORUZ’
Kumluca’nın Göksu ve Kum mahallelerindeki seraları geçen yılki sel felaketinde ağır halde hasar alan çiftçi Ümmü Aydın, hem kendisinin hem de kendisi üzere üretici olan öbür aile üyelerinin, tapularla ilgili yasal şartlar uygun olmadığı için sigorta yaptıramadıklarını anlattı.
Ümmü Aydın Aydın, “Alakır Nehri’nin iki yanında Göksu ve Kum’da yıllardır seracılık yaparız. Kuvvetli bir yağışta sel suları dağdan gelir. Yoldan karşıya atlayıp seralarımızın içine dolar. Her seferinde biz eserlerin başına gelene kadar eserler baştan aşağı sular altında kalıyor. Bırakın eserleri kurtarmayı suyun içinden geçip seralara girmek bile mümkün olmuyor. Birebir durum etrafımızdaki herkes için geçerli. Afet olunca hepimiz perişan oluyoruz. Bütün emeğiniz boşa gidiyor” diyerek bu bahiste tahlil istedi.
‘GEÇEN YILKİ AFETTE DOMATESLERİ YENİ BAĞLAMIŞTIK’
Önceki fırtınadan kısa müddet evvel diktiği 15 dönüm seranın afet sırasında yerle bir olduğunu söyleyen Özcan Uysal da şunları anlattı:
“Biz hicarcıyız, yani burada kiracıyız. TARSİM seradaki her şey sıfır olacak olacak diyor, yoksa sigorta yapmıyor. Geçen yıl afet olduğunda domatesleri daha yeni bağlamıştık. Hepsi gitti. Seranın içindeki balçık, el otomobillerini yuttu. Domatesler çamurun içinde yüzdü. Yağış Finike ve Kumluca’da çok şiddetliydi. Kavak ve Göksu civarında sel suyu köylerin ortasından çay geçiyormuş üzere aktı, sürüklenenler oldu. Seralarımız, ilaç ve gübrelerin olduğu gereç depomuz sular altında kaldı. Bahçe duvarlarını kırıp suyu dışarıya akıttık. Bölgedeki seraların birçok bu şiddete dayanamadı. Her yıl tıpkı faciayı tekrar yaşamayalım. Sigorta şartları, kiracıları da kapsayacak biçimde düzenlensin.”
Özcan Uysal ‘SERALARA SU DOLDU, BETONLARI ÇÖKTÜ’
Son afette Domuzluk mevkiinde sıra halindeki bir dizi serada sular altındaki eserleri kurtarmaya çalışan Fahri Kaplan ise “Bir ortakçıyız. Sera sahibi sigorta yapmayınca bir felakette elimizde ne varsa gidiyor, o ana kadar boşa çalışmış oluyoruz. Domatesimiz yeni yeni kızarıyordu. En güzel tohumdan kullanıp ekmiştik. Yağmur suyu çeker de eserlerin bir kısmını kurtarabilir miyiz diye günlerce eserlerin başında nöbet tuttuk lakin birçok gitti” dedi.
“Bölgeyi su bastığında çabucak yanımızdaki seranın betonu çöktü. Yağmur suyu naylon muşambanın üzerine doldu” diyen Kaplan, “Klipsi çıkarınca su o denli şiddetli vurdu ki betonu da içine alıp sürükledi. Sular indikten sonra seradaki mahsulün hepsi kurudu, bütün sebzeler gitti. Her sene bu devirde buralarda şiddetli yağış olurdu. Lakin son yıllarda yağışların şiddeti oldukça arttı. Artık bu sigorta kaygısını çözsünler” diye konuştu.
Fahri Kaplan